Recensie: De gave van Asjer Lev - Chaim Potok

Ja, hij heeft een gave: schilderen. Een bekende schilder is hij. Zo heeft hij in het verleden kruisigingsschilderijen geschilderd. Kruisigingsschilderijen, als jood.

Want Asjer Lev is een jood. We krijgen het leven van een joods gezin te zien. Alle gebruiken en gewoonten komen langs. Zeer interessant. Al wordt alles een beetje bedompt verteld.

Want opgewekt is hij niet, die Asjer Lev. Aan het begin is dat logisch. Zijn oom gaat dood. Voor de week rouw gaat Asjer Lev vanuit Saint-Paul-de-Vence naar Brooklyn, met zijn hele gezin. Hij is van plan na de week weer gewoon terug te keren naar Frankrijk, maar zijn ouders smeken hem te blijven. Waarom precies?

Later wordt duidelijk dat een belangrijk deel van de erfenis voor Asjer Lev is. Dat deel behelst een ware kunstcollectie, waaronder werken van zeer grote namen en schilderijen van Asjer Lev zelf! Zonder dat hij het wist was zijn oom een groot fan.

De zoons van die oom zijn echter niet zo blij met dat nieuws. De kunstcollectie is iets zondigs, kunst leidt maar af van het ware joodse levensdoel. De kunstcollectie moet zo snel mogelijk weg. De schilder is het daar natuurlijk niet mee eens.

Terwijl Devora, Asjer Levs vrouw, en de kinderen het geweldig naar hun zin hebben in Brooklyn, voelt Asjer Lev zich totaal niet op z’n plek hier op z’n geboortegrond. Alleen daar kan hij werken. Hij gaat terug naar Parijs en Saint-Paul. Daar tekent -ie wat en bezoekt bekenden. Z’n vader ziet -ie er ook, want die moet zakendoen voor de Rebbe.

De Rebbe, dat is de hoogste man van de joodse gemeenschap de Ladover chassidiem. Die woont in de chassidistische wijk in Brooklyn en is al heel oud. En hij heeft geen nageslacht dus dat is nog een probleem.

Om één of andere reden doet die Rebbe zo loyaal tegen de in vele joodse ogen zondige Asjer Lev. Waarom toch? Op een gegeven moment vallen de puzzelstukjes in elkaar. Al is dat misschien iets te spannend verwoord.

Want spanning is in dit boek ver te zoeken. Zoals ik al schreef is de toon van het boek best somber, zoals Asjer Lev is. Ergens wordt er aan hem gevraagd of hij depressief is, maar hij ontkent dat. Zijn gevoel wordt niet beschreven, ook al zou dan best hebben gekund in deze ik-vertelsituatie. Hoe hij is en zich gedraagt lezen we vooral uit oordelen van anderen, vooral Devora.

Aan het einde van het boek, als hij weer terug is in Brooklyn, heeft Asjer Lev toch weer na een hele tijd een schilderij – in kleur dus! – gemaakt. Er lijkt verbetering te komen in zijn gesteldheid. De sombere periode lijkt over. Jammer dat dan het boek ook stopt.

De gave van Asjer Lev van Chaim Potok is een vertaling van The Gift of Asher Lev, gepubliceerd in 1990.