Bergwandelaars groeten in Oostenrijk

De Alpen zijn een mooie vakantiebestemming. Voor Nederlanders en veel Duitsers zijn échte bergen vreemd, dus zoeken ze ze op in de zomer. Avonturen kun je er beleven, wandelen door de natuur, water drinken uit bergstroompjes, koeien aaien, in eeuwige sneeuw happen, hoog in de bergen over rotsen glijden, plekken doorkruisen waar nooit iemand eerder lijkt te zijn geweest. Tijdens die bergwandelingen kom je af en toe eens andere wandelaars tegen. Hé, uniek! Net zo iemand als jij. Na een lange tijd niemand te hebben gezien! Die begroet je. Maar hoe?

‘Kruuskot’ leerde mijn moeder mij vroeger. Als elfjarige schreef ik de begroeting zowel in de Duitse als in een makkelijk te onthouden fonetische spelling in mijn vakantiedagboek. ‘Grüß Gott’ riepen mijn brusjes en ik trots naar vreemden die we tijdens de wandeltochten tegenkwamen. Of ze nu – naar achteraf bleek – Nederlands waren of niet. Eigenlijk dacht ik er niet bij na wat het precies betekende. Iets met groeten en God, dacht ik. Dat Oostenrijk christelijk is, of om preciezer te zijn, katholiek, werd me wel duidelijk door al die beelden van de gekruisigde Jezus langs de weg. Niet gek dus, een begroeting met God erin.

Maar dat Grüß Gott niet simpelweg groet God betekent, realiseerde ik me eigenlijk pas deze zomer. We kwamen wandelaars tegen die ons begroetten met ‘Grüß euch’. Hé! Eigenlijk heel logisch, groet jullie, oftewel, ik groet jullie. Maar waarom zegt men dan ook wel eens ‘Grüß Gott’? Waarom zou je ineens God groeten als je andere mensen tegenkomt?

Nou, dat zit zo. De groet Grüß Gott is eigenlijk een verbastering van Grüße dich Gott, wat moge God je begroeten betekent. Het is dus eigenlijk een soort wens of zegen die je over de ander uitspreekt. Moge God bij je zijn. Hier is God degene die groet, het onderwerp. In de begroeting Grüß euch is dat zeer zeker niet het geval. Euch (jullie) kan namelijk nooit de eerste naamval of het onderwerp zijn. Dat zou dan ihr zijn. Die twee begroetingen zijn dus op een heel andere manier opgebouwd.

Op Wikipedia vond ik nog een grappige anekdote over Grüß Gott: Noord-Duitsers zouden het ook verkeerd geïnterpreteerd hebben en antwoordden heel flauw met ‘wenn ich ihn sehe’. (Als ik Hem zie.)