donderdag 18 januari 2024

Waarom iedereen eigenlijk omnilinguaal moet zijn (concept)

In de reële wereld zijn veel mensen multilinguaal of meertalig. Dat wil zeggen dat je meerdere talen verstaat en spreekt, in sommige gevallen al van jongs af aan. Als je de hele wereldbevolking beschouwt, dan is de meerderheid multilinguaal. Daar zitten dan ook bilingualen bij (mensen die twee talen van jongs af aan hebben verworven). Er bestaan ook mensen die heel veel talen spreken. Vaak hebben ze zich dat zelf aangeleerd, bijvoorbeeld door hun motivatie en/of doordat ze een enorme talenknobbel hebben. Die mensen noemen we polyglotten. Dat is de reële wereld. In de ideale wereld beheersen alle mensen alle talen. Van jongs af aan. Volledig.

De knulligheid van vertaalde liedjes
Ik kom bij dit geniale idee door middel van een mislukt liefdesliedje van Guus Meeuwis. Als je het mij vraagt, is het vertaalde nummer Dat komt door jou het net niet. Het heeft een prachtige melodie, maar de tekst past er net niet goed in. Dit komt doordat het nummer een vertaling is van A te van Lorenzo Jovanotti Cherubini. De Nederlandse woorden zijn dus met passen en meten op de al bestaande melodie geplakt. Natuurlijk, de boodschap komt over, maar mooie taalkunst is het niet meer door de beperkingen die de melodie geeft. Ik zie in ieder geval drie kenmerken die ik wel vaker tegenkom bij vertaalde liedjes.

maandag 15 november 2021

Even goed kijken naar 'Een Teken' van Froukje

Vlak nadat Froukje haar single Een Teken liet horen, was ook de videoclip te zien. Supermooi, was mijn eerste mening. Een vriendin van me vond 'm best deprimerend, "in de lyrics klonk toch nog wel hoop?" Ik dacht van niet, maar wilde het eventjes uitzoeken. Zet je bril op en lees mee!

zangeres Froukje op het podium in 013
Froukje speelt Een Teken in 013
Eerst even in z'n algemeenheid waar het lied over gaat. Hiervoor kunnen we het beste te rade gaan bij het refrein:

En oh, ik moet leren van de leegte
Dus ik moet je eigenlijk vergeten
Voor ik een word met ons tweeën
Laat het me weten, geef me een teken

De hoofdpersoon (ik ga er voor het gemak even vanuit dat dit een 'ze' is) moet iemand vergeten. "Eigenlijk", dus het is niet precies wat ze aan het doen is. Ze moet leren van de leegte, van de stilte, van het zijn zonder die ander. Het lijkt of ze dit tegen zichzelf zegt. Haar verstand spreekt hier. Ook vraagt ze aan de ander om haar tegen te houden als ze teveel naar diegene toegroeit. Het is beter dat ze niet één wordt met hun twee. Ze wil niet hebben dat ze straks niet meer zonder het stel, de combinatie, bestaat. Het is een beetje treurig, gaat over loslaten. Maar is er toch niet ergens hoop?

Eerst even kijken wat er in het eerste couplet staat. 

dinsdag 17 juli 2018

Recensie: Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken - Arjen van Veelen

Natuurlijk is dit geen eeuwenoud handboek. Het is een roman waarin de hoofdpersoon het verlies probeert te verwerken van zijn vriend Tomas, die een voorbeeld voor hem was als wijsgeer en schrijver.

In een interview voor VPRO Boeken vertelde Arjen van Veelen dat de Tomas uit het boek niet precies dezelfde is als de plotseling overleden schrijver Thomas Blondeau. Ja, hij had zijn personage wel op hem gebaseerd, maar door de kleine mutatie in zijn naam kon hij zichzelf meer vrijheid permitteren tijdens het schrijven. Wel jammer dat de naam 'Thomas Blondeau' in de roman opduikt op een screenshot van een Teletekstpagina. Dat is dan echt onverklaarbaar in het verhaal.

Alexandrië 

In de roman zien we afwisselend het heden en het verleden voorbijkomen. In het heden reist de hoofdpersoon af naar Alexandrië. Tijdens het lezen heb je voor jezelf ongeveer wel een idee waarom hij daar is al blijkt er aan het eind een specifiek doel te zijn. Door de matige aanwezigheid van spanning valt die bedoelde verrassing waarschijnlijk wat tegen. Niet dat dat erg is, want je zat er dus toch niet per se op te wachten. In de hoofdstukjes waar het verleden wordt beschreven leer je Tomas kennen. In dat verleden leeft hij dus nog. Je leert hem kennen als een waardevolle, inspirerende, misschien wel eigenzinnige vriend. Doordat je zelf Tomas lijkt te leren kennen, komt de drang tot overdenking en verwerking zeer goed over. Echt een goede prestatie.

donderdag 17 mei 2018

Kort verhaal

Voor het college Creatief schrijven, gegeven door schrijfster Pauline Slot, moesten we een kort verhaal schrijven. Ik vond het wel leuk om het met jullie te delen.

Koffie + muffin €2


Natuurlijk kon de jonge student bij het binnengaan van de minder vooraanstaande koffieruimte – een betere kon je in de foyer van de universiteitsbibliotheek een honderdtal meter verderop vinden (ze hadden daar vanille latte!) – en het zien van de nieuwe, waarschijnlijk net niet gepensioneerde, misschien wel vriendelijke koffiedame nog niet weten dat hij deze wel behaaglijke maar voor langdurige doeleinden niet ideale ruimte veel later dan hij gewoonlijk deed op woensdagochtend, maar – wat nog veel belangrijker was – enorm veel zelfverzekerder dan hij ooit was geweest, zou verlaten, hoewel hij over het algemeen van zichzelf zou zeggen dat het hem toch niet zo erg aan zelfkennis ontbrak, vooral de laatste maanden niet, van het einde van de zomer tot net voorbij het donkerste dal van de winter, het begin van zijn opleiding Oude Nabije Oosten-studies waarin hij – wie had dat ooit gedacht! – op kamers was gaan wonen en duizend dingen leerde waarvan hij het bestaan niet eens wist toen hij in juli zijn vwo-diploma bibberig ondertekende op zijn oude gymnasium in een dorpje in het oosten van het land, zelfkennis waarmee hij het onregelmatige maar ergens wel hardnekkige terugkeren van zijn besluiteloosheid (of misschien eerder een soort twijfelsituatie) kon voorspellen. Hij heette overigens Jan. Zo had ik hem net ook wel gelijk kunnen noemen. Jan wilde cappuccino met op zich wel iets erbij als het kon, financieel gezien. Daar begon de aanleiding, of oorzaak, of nee, aanleiding van het besluiteloosheidsmoment: er stond een kaartje met een aanbieding die niet duidelijk aangaf of het ook cappuccino betrof: koffie + muffin €2.

vrijdag 19 januari 2018

Een middeleeuwse lachband

Voor een vak van mijn premaster las ik wat uit de Middelnederlandse Arthurroman Ferguut. Eigenlijk zijn die Arthurverhalen ontzettend vet! Alles sluit op elkaar aan en de personages beleven de grootste avonturen! Het totaal is eigenlijk een soort serie, een soort Game of Thrones, maar dan in middeleeuwse boekvorm.

Bron: http://ferguut.blogspot.nl/2013/06/

Het college ging over emoties in oudere literatuur. Ik vond de emoties rond humor wel grappig, dus ik ging die kant op. Ik dacht: series/soaps + lachen... lachband! Hadden ze in die middeleeuwse voordrachtsteksten niet een soort lachband? Hoe zorgde men er toen voor dat het publiek ging lachen?

vrijdag 27 oktober 2017

Dus dat.

De laatste tijd hoor ik het veel, soms zijn de twee woorden omgedraaid, maar meestal niet: dus dat. Het lijkt een soort stopwoordje (of stopwoordjes?) die je te pas en te onpas kunt toevoegen aan je uitspraak. Het liefst aan het eind. Maar waarom zeggen mensen “dus dat” eigenlijk? Betekent het wel iets?

Dus
Sinds de zomer geef ik Nederlands op een middelbare school en in veel klassen heb ik lesgegeven over signaalwoorden, dus daar kan ik nog wel eventjes over doorgaan. Het woordje “dus” is een signaalwoord. Het geeft de lezer of luisteraar een signaal. In dit geval is dat: klingel! Er komt een conclusie aan! Een conclusie is eigenlijk de slotsom van alle dingen die je ervoor hebt verteld. Nou, daar komt -ie, hoor! Tromgeroffel... dat!

Dat
De hele conclusie wordt geuit met het kleine, korte woordje “dat”. Maar wat zegt dat nou? Niets toch? Nou ja, niet helemaal. Het woordje “dat” verwijst naar iets anders. Vaak is datgene al genoemd. Even een voorbeeld:

Een kip met een muts op?! Dat zie je niet vaak! 

Hier verwijst “dat” naar de kip met de muts op. Zo verwijst “dat” uit “dus dat” ook terug naar wat er daarvoor gezegd is. Wat je dus doet als je “dus dat” zegt, is een verhaal samenvatten met een verwijswoordje dat terugverwijst naar je hele verhaal! Snap je ‘m? 

zondag 4 juni 2017

Recensie: De gave van Asjer Lev - Chaim Potok

Ja, hij heeft een gave: schilderen. Een bekende schilder is hij. Zo heeft hij in het verleden kruisigingsschilderijen geschilderd. Kruisigingsschilderijen, als jood.

Want Asjer Lev is een jood. We krijgen het leven van een joods gezin te zien. Alle gebruiken en gewoonten komen langs. Zeer interessant. Al wordt alles een beetje bedompt verteld.

Want opgewekt is hij niet, die Asjer Lev. Aan het begin is dat logisch. Zijn oom gaat dood. Voor de week rouw gaat Asjer Lev vanuit Saint-Paul-de-Vence naar Brooklyn, met zijn hele gezin. Hij is van plan na de week weer gewoon terug te keren naar Frankrijk, maar zijn ouders smeken hem te blijven. Waarom precies?

Later wordt duidelijk dat een belangrijk deel van de erfenis voor Asjer Lev is. Dat deel behelst een ware kunstcollectie, waaronder werken van zeer grote namen en schilderijen van Asjer Lev zelf! Zonder dat hij het wist was zijn oom een groot fan.

zaterdag 13 mei 2017

Vertaling Amar pelos dois - Portugal op het Eurovisie Songfestival 2017

Een lied dat opvalt tijdens het Eurovisie Songfestival is dat van Portugal. Vaak zeg of schrijf ik 'nummer', maar dit is echt een lied, een liedje! De zachte stem en de articulatie van de Portugese klanken zijn zo prachtig in dit kleinkunstachtige werkje te horen. Echt puur! Het gaat om Amar pelos dois van Salvador Sobral. Een Portugees nummer dus, tussen al die Engelse. Heel mooi, maar wat zingt hij eigenlijk? Hier een Nederlandse vertaling van de Portugese lyrics.

Amar pelos dois - Salvador Sobral

Se um dia alguém perguntar por mim 
Diz que vivi p’ra te amar 
Antes de ti, só existi 
Cansado e sem nada p’ra dar 

Als op een dag iemand naar me vraagt 
Zeg dan dat ik leefde om jou te beminnen 
Voordat jij kwam, bestond ik alleen maar 
Ik was moe en had niets te bieden

zondag 30 april 2017

Gekookte melk of gekookte rijst?

We aten rijst met krenten. 'We' is datzelfde gezin waarin fioemp, de naam van dit weblog is ontstaan. Rijst met krenten is een gerecht voor luie dagen, of dagen waarop er bijna niemand van ons zeskoppige gezin thuis eet. Wat houdt het in? Heel simpel. In melk gekookte dessertrijst met krenten erdoorheen en lekkerbekjes erbij. Over die rijst mag je naar eigen believen roomboter, bruine basterdsuiker en/of kaneel strooien. Lekker! Net een toetje. Dat aten we dus, toen mijn broer ineens zei: "in de rijst gekookte melk".

BAM! Wereld op z'n kop! (De mijne dan.) Want ja, normaal zeg je altijd 'in de melk gekookte rijst', maar dat klopt eigenlijk helemaal niet, want wat kookt er nou eigenlijk? Die melk! Dus je kunt niet zeggen 'gekookte rijst'. Mijn moeder zei van wel: "jewel, hoor!" Maar toen ik haar vroeg het uit te leggen, kwam ze er ook niet uit. 'Rijst in gekookte melk' zou dan nog de enige duidelijke benaming zijn die klopt. Huh?! Wat gebeurt hier? Wat doen wij altijd fout? Of raar?


zondag 26 maart 2017

De tot ziens-fout

Vijf dagen heb ik hem geholpen met z'n wiskunde. Hij heeft de hele Lenteschool lang opgaven gemaakt, samenvattingen gemaakt en geleerd en gedurende die tijd heb ik zijn werk gecontroleerd en zijn vragen beantwoord. Nu had hij zijn eindtoets af en liep hij langs de nog pennende klasgenoten naar mijn bureau, legde zijn toets neer en gaf me een hand. "Bedankt voor de begeleiding!" zei hij en voordat hij de deur achter zich dicht deed: "Tot ziens!" Ik wist wat hij bedoelde.

De Lenteschool was klaar. Hij wist dondersgoed dat we elkaar nooit meer zouden zien. Waarom zei hij dan toch "tot ziens"? Ik zie twee mogelijkheden.

1. De persoon die me nooit meer ging zien zei "tot ziens" omdat hij dat beleefd vond. De uiting dient zo niet alleen als redelijk betekenisloze afscheidsgroet, als je laatste brokje taal dat laat weten dat dit het eind is en dat je weggaat, maar ook als een al-dan-niet-gemeende wens om elkaar weer te zien. Dat laatste is beleefd, want je wilt iemand anders natuurlijk alleen nog een keer zien als je diegene mag. En iemand mogen (of doen alsof je iemand mag) is beleefd. Zou kunnen, maar zou dit allemaal in het hoofd van de groeter omgaan bij het verlaten van het lokaal, de ongeduldige middagzon tegemoet?

woensdag 23 november 2016

Bruidsmeisje op de universiteit

Toen ik aan mensen vertelde dat ik paranimf zou zijn bij een universitaire promotie, keken ze nog net iets minder niet-begrijpend dan ik toen ik het woord voor het eerst hoorde. "Paranimf? Wat mag dat wel niet zijn?" Het klinkt als iets eigenaardig sprookjesachtigs. Eigenlijk betekent het 'gewoon' bruidsjonker of bruidsmeisje. In Nederland wordt een promotie namelijk gezien als een huwelijk tussen de promovendus en de universiteit.

dinsdag 11 oktober 2016

Recensie Kinderboekenweekgeschenk: Oorlog en vriendschap - Dolf Verroen

Op de vraag "Oorlog en vr?" zou je antwoorden: "ede!" maar dit kinderboekenweekgeschenk zegt: "iendschap!" Want wat is vrede? Kan een kinderboek over de oorlog ook over vrede gaan? Nee, dit boek gaat echt over oorlog, de Tweede Wereldoorlog, leven in de Tweede Wereldoorlog. En in elk leven maakt men zoiets als vriendschap mee. Zo ook in dit verhaal.

Opa vertelt, zo lijkt het. Opa is elf jaar oud. Hij heet Joop. Hij gaat naar school en ook niet. Hij maakt vrienden. Hij krijgt geheimen waarover hij moet zwijgen. Hij ontdekt dat er in de oorlog goede en slechte mensen zijn. Hij ziet oneerlijke dingen gebeuren. De oorlog is zo oneerlijk! Dat vindt Pollie, de onderduiker, ook.
'Als we bevrijd zijn,' zei Pollie, 'fiets ik met een bom in mijn fietstas naar Duitsland en blaas ik heel Duitsland op.' 
Ik moest lachen. 
Pollie niet.