Dus dat.

De laatste tijd hoor ik het veel, soms zijn de twee woorden omgedraaid, maar meestal niet: dus dat. Het lijkt een soort stopwoordje (of stopwoordjes?) die je te pas en te onpas kunt toevoegen aan je uitspraak. Het liefst aan het eind. Maar waarom zeggen mensen “dus dat” eigenlijk? Betekent het wel iets?

Dus

Sinds de zomer geef ik Nederlands op een middelbare school en in veel klassen heb ik lesgegeven over signaalwoorden, dus daar kan ik nog wel eventjes over doorgaan. Het woordje “dus” is een signaalwoord. Het geeft de lezer of luisteraar een signaal. In dit geval is dat: klingel! Er komt een conclusie aan! Een conclusie is eigenlijk de slotsom van alle dingen die je ervoor hebt verteld. Nou, daar komt -ie, hoor! Tromgeroffel... dat!

Dat

De hele conclusie wordt geuit met het kleine, korte woordje “dat”. Maar wat zegt dat nou? Niets toch? Nou ja, niet helemaal. Het woordje “dat” verwijst naar iets anders. Vaak is datgene al genoemd. Even een voorbeeld:

Een kip met een muts op?! Dat zie je niet vaak! 

Hier verwijst “dat” naar de kip met de muts op. Zo verwijst “dat” uit “dus dat” ook terug naar wat er daarvoor gezegd is. Wat je dus doet als je “dus dat” zegt, is een verhaal samenvatten met een verwijswoordje dat terugverwijst naar je hele verhaal! Snap je ‘m? 

Onzin

Eigenlijk is dat een beetje onzinnig om te doen, want het wordt er niet duidelijker op. Een conclusie of samenvatting geeft in het kort wat je punt nou eigenlijk was. Als je alleen “dat” zegt, bedoel je dus iets als: zoek het zelf maar uit, ik heb het net allemaal gezegd. Best lui, niet?

Verhaal is uit

Maar als het helemaal geen zin heeft, waarom zeggen we het dan? Naar mijn idee geeft “dus dat” wel degelijk informatie! Je geeft namelijk wél aan dat er een conclusie- of samenvattingachtig iets komt en wanneer komt zoiets? Aan het einde van een lap tekst. De luisteraar weet dus bij het horen van die woorden dat het verhaal uit is.

Af en toe is zo’n afsluiting echt nodig, bijvoorbeeld als er geen duidelijke lijn in het verhaal zat of als er niet netjes naar een einde toe is gewerkt. Misschien haal je wel diep adem om nog iets toe te voegen, maar bedenk je je op het laatste moment. Dan geven die twee woordjes wel mooi aan dat je er nu echt niks meer over gaat zeggen.

Ongemakkelijk

Maar als je het mij vraagt is die afsluiting niet de enige reden waarom mensen “dus dat” zeggen! Mijn intuïtie zegt dat mensen het ook gebruiken om een ongemakkelijke stilte op te vullen. De spreker heeft net iets gezegd en is eigenlijk wel al uitgesproken, maar er gebeurt niet echt iets meer. Voordat de situatie ongemakkelijk gaat worden klinkt het “dus dat”.

De stopwoordjes “dus dat” lijken dus niet veel te betekenen, maar ze geven wel een duidelijk teken.