Zie je die chocoladereep hier? Die heb ik van een bebaarde man gekregen, maar niet in mijn schoen. Nee, er zit een heel ander verhaal achter. Iets met taal. (Het zal niet.)
Bij het college Woord en Zin ging het over constructiegrammatica. Volgens constructionisten liggen spreekwoorden en gezegdes als een geheel opgeslagen in het mentale lexicon. Dus het spreekwoord 'Geef mijn portie maar aan Fikkie.' onthoud je in die samenstelling, en je hoeft het niet steeds opnieuw 'in elkaar te zetten'.
Zo is het ook met gezegdes als 'Marie zette de honger in Afrika op de kaart.' Die bestaan uit een aantal min of meer vaste woorden. Zo zijn bij het laatst gegeven voorbeeld 'op de kaart' en 'zet(te)' gefixeerd.
"Bovendien," ging de docent verder, "is het lijdend voorwerp altijd iets negatiefs, zoals het klimaatprobleem."
Uit het lokaal klonk tegengesputter. Dat zou volgens een paar studenten helemaal niet zo zijn. Het zou ook iets neutraals kunnen zijn.
"Nou, weet je wat? Degene die het via een online zoekmachine uitzoekt en het tegendeel kan bewijzen, trakteer ik volgende week op chocola."
(Je voelt 'm al aankomen.)
Hoewel ik in eerste instantie niet één van de tegensputterende studenten was, kroop ik de volgende dag wel achter de computer om eens op onderzoek uit te gaan. Ik typte "zette * op de kaart" in in Google en noteerde de eerste 43 items in Excel. Per item schreef ik op of het negatief was (zoals een probleem) of neutraal. Er waren ook gevallen die puur letterlijk werden gebruikt.
Hieronder zie je de verdeling van de invullingen van het gezegde "zette * op de kaart". Er waren slechts drie gevallen negatief: hooikoorts, voedselverspilling en detentiecentra. Verder was alles neutraal en ging het vooral om reclame of aandacht voor een bedrijf of evenement. Ook waren er vier letterlijke gevallen, meestal over een nieuw dorp.*
Mijn vondst toonde dus aan dat het gezegde "zette X op de kaart" helemaal niet zo vaak wordt gebruikt met een probleem voor X. Helaas voor mijn docent. Het gevolg was dat ik nu niet meer onder de chocoladereep uitkwam. Wat ik natuurlijk helemaal niet erg vind! ;)
*Eén letterlijk item was wel heel frappant: Het was een nieuwsbericht waarin stond dat Arab Idols een kaart met Israël erop toonde. Hiervoor moest de zender MBC zich verontschuldigen, want op Arabische kaarten mag de streek alleen maar aangeduid worden met Palestina.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten