Sorry voor wat ik heb neergepleurd!

Spijtbetuiging, of toch niet?

Ulaan Tsutgalan waterval

T.W.I.S.T., mijn studievereniging van Taalwetenschap, kondigde een open podium aan en een paar weken van tevoren vroeg een studiegenote mij om hulp. Ze had Justin Biebers Love Yourself vertaald in het Nederlands en wilde dat gaan zingen. Wilde ik haar begeleiden op gitaar? Sure! We bespraken een hoop, over wanneer we zouden oefenen, dat er een tweede stem bij kon, en opeens dacht ik: hé, maar wacht even! Pas geleden heb ik ook een nummer vertaald! Geronimo van Sheppard. Gewoon voor de lol. Kunnen we dat ook niet gaan spelen?

Zo kwam het dat we niet één, maar twee nummers à la Lekker Nederlands voorbereidden voor het open podium. Omdat ik mijn vertaling slechts één keer snel had neergepend, moest daar nog wel wat aan geschaafd worden. Zo veranderden we de uitroep 'Geronimo!' in 'van onderen!' en 'regen van de waterval' werd 'stortvloed van de waterval'. Tja, bij zo'n vertaling komt nog best wat kijken, want je kunt maar weinig letterlijk vertalen, omdat de klemtoon dan niet meer hetzelfde valt of doordat het niet meer rijmt. Soms doe je er dan goed aan iets heel anders op te schrijven, een ander voorbeeld, bijvoorbeeld, maar de strekking van de songtekst moet hetzelfde blijven. En laat die bij Geronimo nou niet zo voor de hand liggend zijn!

Spijt

Goed. Er werd dus nog een klein beetje geschaafd aan de vertaling (waarvan je de definitieve versie onderaan vindt), maar één ding stond onomstotelijk vast; de frase 'hoe ik pleurde in de waterval'. Het viel in de smaak, was grappig en daardoor veranderde ik hem niet, maar ik liet het staan met pijn in mijn hart. Hierbij mijn spijtbetuiging: Sorry dat ik 'pleuren' onovergankelijk heb gebruikt!!!

Pleuren betekent namelijk eigenlijk 'gooien, smijten, donderen, mieteren'. Je pleurt íets op de grond, bijvoorbeeld een tas. Net zoals je een tas op de grond góóit. Een tas kan niet gooien (in de betekenis van vallen), net zoals een tas niet kan pleuren. Toch? Of zit het anders?

Of toch niet?

Ik ben niet de enige die pleuren heeft gebruikt als vallen. Een tijdje geleden heb ik op televisie bij één of ander afval-zangprogramma een zangeres horen zeggen, vlak nadat ze haar liedje had laten horen: 'Ik ben gepleurd!', misschien als een soort excuus voor haar matige zingen. Ze doelde op haar val van het krukje dat naar het podium leidde. Het viel me op, ik heb het niet voor niks zo lang onthouden: dit was raar! Maar goed, pleuren wordt dus blijkbaar ook voor vallen gebruikt, naast voor het gebruikelijkere gooien. Of smijten, zo je wilt.

Het werkt ook wel met andere platte werkwoorden, zoals mieteren. 'Mieter het daar maar neer!' klinkt heel normaal, maar ook 'hij mieterde in de waterval' is wel acceptabel. Hoe komt dit?

Ik heb het idee dat werkwoorden die je niet heel vaak gebruikt - of in ieder geval niet in een situatie waarin correct taalgebruik een grote rol speelt - eerder een betekenisverschuiving of -uitbreiding ondergaan dan werkwoorden die je vaker gebruikt. Pleuren en mieteren zijn vrij informeel en hoeven dus ook minder precies te zijn. Gooien is het meest gebruikte werkwoord van die betekenis en zal dus stabieler zijn qua betekenis. Het heeft dus te maken met frequentie en de status van het woord, volgens mij. 

Aangezien informele termen vaak grappig worden gevonden, is 'pleurde' dus uiteindelijk wel een goede keuze gebleken, en pleurde alles mee.



Klik hier voor het filmpje van het optreden.

Van onderen (vertaling van Geronimo - Sheppard)

COUPLET
Voel je ’t komen?

Als je wilt is ‘t terug

In mijn dromen

Bouwen wij een brug

Want ik zie je

Door de stortvloed van de waterval

COUPLET
En ik faalde

Maar je greep mijn hand

Ik verdwaalde

‘k snapte ‘r niks meer van

je stond te kijken

hoe ik pleurde in de waterval

REFREIN

Dus schreeuw! Van onderen. 7x

Voel je m’n liefde al? Bommetje, in het diepe, bommetje 2x

Schreeuw! Van onderen.

COUPLET
Oh we haastten

Gingen veel te vlug

Maar dat laatste

Is nu achter de rug

En we mikken het

Door de stortvloed van de waterval

REFREIN
Dus schreeuw! Van onderen! 7x

Voel je m’n liefde al? (m’n lief) Bommetje, in het diepe, bommetje 2x

BRUG
Ik ben slechts een kind

Dat zijn speelgoed niet vindt

Verdwaald, goedgezind

Bij de stortvloed van de waterval

Dus hier sta ik dan

Er gebroken van

Maar ik vind een plan

In de stortvloed van de waterval

En nu val ik neer

Door een luid onweer

En jij komt hier weer

Bij de stortvloed van de waterval

En je rent naar mij

En dat maakt ons vrij

Dus ik dank en gedij

Bij de stortvloed van de waterval

REFREIN
Dus schreeuw! Van onderen 8x

Voel je m’n liefde al? (m’n lief)
Bommetje, in het diepe, bommetje (Mik het weg!) 

Voel je m’n liefde al?